Praca w IT daje wysokie zarobki i możliwości rozwoju, ale nie gwarantuje bezpiecznej emerytury. Polski system emerytalny opiera się głównie na ZUS, a przewidywane świadczenia – zwłaszcza przy samozatrudnieniu – mogą być niskie. W tym poradniku omawiamy najważniejsze zasady systemu, różnice między B2B a UoP, zjawisko ageizmu, a także sposoby zabezpieczenia finansowego na przyszłość.
System emerytalny w Polsce – najważniejsze filary
ZUS to obowiązkowy filar oparty na zasadzie bieżącego finansowania. Wysokość emerytury zależy od sumy zwaloryzowanych składek i dalszego trwania życia. Prognozy demograficzne wskazują, że stopa zastąpienia w Polsce może spaść do ok. 25% ostatniej pensji do 2060 r., co oznacza konieczność dodatkowego oszczędzania.
OFE w praktyce zostały wygaszone, a środki przeniesiono do subkont w ZUS. Trwa proces planowania ich likwidacji – najprawdopodobniej środki zostaną przekazane do prywatnych IKE lub do ZUS.
IKE to dobrowolny produkt III filaru, który pozwala uniknąć podatku Belki przy wypłacie po 60. roku życia. Limit wpłat na 2025 r. to 26 019 zł. Oszczędności są prywatne i dziedziczone.
IKZE daje ulgę podatkową tu i teraz, a przy wypłacie obowiązuje zryczałtowany podatek 10%. Limit dla działalności w 2025 r. to 15 611,40 zł. To jedna z najkorzystniejszych opcji dla samozatrudnionych.
PPE to program pracowniczy finansowany głównie przez pracodawcę. Jest korzystny, ale występuje głównie w dużych firmach.
PPK to masowy program z automatycznym zapisem. Pracownik i pracodawca odkładają łącznie 3,5% wynagrodzenia, a państwo dopłaca bonusy. Środki są prywatne i dziedziczne. Na koniec 2024 r. PPK miało już ponad 3,6 mln uczestników i ponad 30 mld zł aktywów.
Wniosek: ZUS nie zapewni wysokiego standardu życia na emeryturze, dlatego osoby w IT powinny wykorzystywać III filar.
B2B vs umowa o pracę a przyszła emerytura
Kontrakt B2B
W IT dominuje samozatrudnienie – ok. 70% ofert pracy zawiera opcję B2B. Daje ono wyższe wynagrodzenie „na rękę”, ale oznacza niskie składki emerytalne, ponieważ większość przedsiębiorców płaci składki od minimalnej podstawy, niezależnie od faktycznego dochodu. Nawet dobrze zarabiający specjaliści IT odkładają na emeryturę kwoty odpowiadające wynagrodzeniom ok. 3,5–4 tys. zł. Efekt to często przyszła emerytura na poziomie kilkunastu procent przeciętnej pensji.
Tylko ok. 2% przedsiębiorców deklaruje wyższą podstawę składek, co oznacza, że większość samozatrudnionych musi samodzielnie budować emeryturę poza ZUS.
Umowa o pracę
UoP daje znacznie wyższe składki, bo nalicza się je od pełnego wynagrodzenia. Przy pensji 10 tys. zł brutto składka emerytalna to ok. 1950 zł miesięcznie – trzy razy więcej niż na B2B. Etat zapewnia też dostęp do PPK, co stanowi dodatkowy dopływ środków.
Podsumowanie: B2B jest korzystne finansowo teraz, ale nie buduje wysokiej emerytury. UoP zapewnia stabilność, ale kosztem niższej wypłaty netto. Każdy specjalista IT na B2B powinien aktywnie inwestować nadwyżki.
Ageizm w IT – realne wyzwanie dla starszych specjalistów
Branża IT jest młoda – średnia wieku pracowników w firmach technologicznych to ok. 30 lat. Osoby po 40.–50. roku życia mogą mierzyć się z trudnościami:
stereotyp „młodzi nadążają lepiej za technologią”,
niższe wynagrodzenia po 50. roku życia,
trudności w rekrutacji – kandydaci 50+ są zapraszani na rozmowy rzadziej,
różnice kulturowe w zespołach zdominowanych przez młodszych pracowników,
wypalenie i spadek motywacji.
Doświadczeni pracownicy często przechodzą na role menedżerskie, architektoniczne lub konsultingowe – tam ich wiedza ma większą wartość niż tempo nauki nowych frameworków.
Jak zabezpieczyć swoją przyszłość finansową? Oszczędzanie i inwestowanie
Podstawą bezpieczeństwa jest odkładanie części dochodu na przyszłość. Popularne strategie:
systematyczne odkładanie 10–20% dochodu,
inwestowanie w ETF-y, obligacje, akcje lub fundusze,
inwestowanie w nieruchomości na wynajem,
budowa prywatnego „funduszu emerytalnego” na koncie maklerskim,
strategia FIRE, czyli dążenie do niezależności finansowej.
Najważniejsze: zaczynać jak najwcześniej i działać konsekwentnie.
IKE i IKZE
Najskuteczniejsze narzędzia dla osób z wysokimi zarobkami:
IKZE – ulga podatkowa teraz; idealne dla B2B.
IKE – zwolnienie z podatku Belki przy wypłacie.
Najlepszą strategią dla IT jest korzystanie z obu produktów jednocześnie.
PPK i PPE
Jeśli pracujesz na UoP, pozostanie w PPK jest z finansowego punktu widzenia opłacalne – pracodawca dopłaca Ci realne pieniądze. W PPE – tym bardziej.
Jeśli pracujesz na B2B, warto samodzielnie „symulować PPK”, odkładając 3,5% dochodu.
Prywatne plany i polisy
Produkty ubezpieczeniowo-inwestycyjne mogą narzucać dyscyplinę, ale często mają wysokie koszty. W IT lepiej sprawdzają się proste rozwiązania: IKE/IKZE + portfel inwestycyjny. Polisy warto rozważyć głównie jako zabezpieczenie rodziny lub ochronę przed utratą zdolności do pracy.
Psychologiczne aspekty starzenia się w IT Wypalenie zawodowe
IT jest jedną z branż najbardziej narażonych na wypalenie. Przyczynami są m.in. presja czasu, nadgodziny, praca zdalna i szybkie tempo zmian technologicznych. Objawy obejmują zmęczenie, spadek motywacji, problemy ze snem i cynizm wobec pracy.
Kluczowe są: odpoczynek, aktywność fizyczna, dbanie o zdrowie, ergonomia pracy i czasem zmiana projektu czy przerwa sabbatical.
Ciągła nauka
Trzeba utrzymywać aktualność kompetencji, ale nie nadążać za każdym trendem. Najlepiej rozwijać się w obszarach kluczowych dla swojej specjalizacji i wzmacniać umiejętności miękkie.
Zmiana roli lub przebranżowienie
Wraz z wiekiem niektórzy programiści przechodzą do ról menedżerskich, architektonicznych lub konsultingowych. Inni zmieniają branżę – co jest możliwe, o ile mają poduszkę finansową. Plan B i networking są w takich sytuacjach kluczowe.
Praktyczne wskazówki na koniec
Zbadaj swoją sytuację w ZUS – sprawdź zgromadzone składki i prognozę świadczenia.
Ustal cele finansowe – np. minimalny miesięczny dochód na emeryturze.
Przygotuj plan oszczędzania – z podziałem na IKE/IKZE, inwestycje i PPK.
Wykorzystuj ulgi i dopłaty – IKZE, IKE, PPK, ewentualnie PPE.
Dbaj o rozwój zawodowy – zdobywaj nowe kompetencje i certyfikaty.
Zabezpiecz się na wypadek zdarzeń losowych – poduszka finansowa + ubezpieczenie.
Korzystaj z technologii – aplikacje do budżetu, kalkulatory emerytalne, automatyzacja inwestycji.
Planuj emeryturę pozytywnie – jako etap życia, który daje możliwość realizowania pasji.
Podsumowanie
Pracując w IT masz przewagę – wysokie zarobki i elastyczność umożliwiają zbudowanie solidnej prywatnej emerytury. Kluczowe jest jednak świadome planowanie:
✅ inwestowanie nadwyżek, ✅ wykorzystanie IKE/IKZE i PPK, ✅ dbanie o rozwój i zdrowie, ✅ przygotowanie planu na późniejsze lata kariery.
Im wcześniej zaczniesz działać, tym większa szansa na spokojną, bezpieczną i satysfakcjonującą emeryturę.